Μετά την επιτυχημένη διαδρομή του πρώτου βιβλίου της «Ανοξείδωτη Μνήμη», η συγγραφέας Πολύμνια Κοσσόρα επιστρέφει με το βιβλίο «Καίει ο ήλιος τα μεσάνυχτα;», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ωκεανός, με σασπένς και ανατροπές, πάθη, μισές αλήθειες με κόστος μεγαλύτερο και από το πιο μεγάλο ψέμα, διαφορετικές κουλτούρες και δρόμους παράλληλους που γυρεύουν σημείο σύγκλισης. Ήρωες που συμμερίζεται ο αναγνώστης και εικόνες- πλασμένες από λέξεις που ρέουν αβίαστα, από την Ελλάδα και την Νορβηγία.
Σήμερα συνομιλούμε με τη συγγραφέα για το βιβλίο αλλά και για τις απώλειες που πληγώνουν, την ανατροπή που συνδέει την ιστορία της με ένα αληθινό βίαιο γεγονός αλλά και την πίστη της σε ένα μέλλον με πολλή γνώση, σε οποιαδήποτε μορφή.
Κυρία Κοσσόρα, διαβάζοντας πρόσφατα το βιβλίο σας, μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση δύο μεγάλα θέματα με τα οποία ασχολείστε. Το πρώτο αφορά την λαχτάρα ενός παιδιού μονογονεϊκής οικογένειας να γνωρίσει τον πατέρα του και αποτυπώνετε τις σκέψεις του ανάμεσα στα κεφάλαια του βιβλίου σας. Τι σας οδήγησε να ασχοληθείτε με ένα τόσο ευαίσθητο θέμα;
Η λαχτάρα ενός παιδιού να γνωρίσει τον πατέρα του πηγαίνει πολύ πίσω και πολύ βαθιά. Στην αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίσει τις ρίζες του, να κατανοήσει από πού έρχεται, ποιος είναι και πού πηγαίνει. Ένα τεράστιο, πανανθρώπινο θέμα, με το οποίο έχουν άλλωστε ιστορικά ασχοληθεί όλες οι τέχνες. Η ανάγκη αυτή παίρνει πελώριο ειδικό βάρος στο μυαλό και τη ψυχή ενός μικρού παιδιού, όταν αρχίζει να κατανοεί το περιβάλλον του και να τοποθετείται, να «πιστοποιείται» μέσα σ’ αυτό. Όπως γράφω και στο βιβλίο, «να διεκδικεί μια ζωή ολόκληρη, όχι μισή». Και βέβαια, η επιθυμία να ασχοληθώ με το ιδιαίτερο αυτό θέμα γεννήθηκε μέσα μου από τη μεγάλη αγάπη που έχω για τα παιδιά και τον πόνο για τις ευαίσθητες ψυχές τους.
Γιατί διαλέξατε να ξεκινήσετε τη εξιστόρησή σας με την ερωτική συνεύρεση ενός ζευγαριού;
Μα, επειδή από εκεί άρχισαν όλα. Μια φευγαλέα, αλλά σημαντική ματιά στο παρελθόν, όταν ανάμεσα σε δυο ανθρώπους υπήρξε ένα έντονο ερωτικό πάθος, σε μια στιγμή άχρονη, σε ένα τοπίο παράξενο, εκεί όπου το μόνο που μετρούσε ήταν ο πόθος τους και η ηδονή της ένωσής τους. Χωρίς προσχήματα, χωρίς συμβάσεις και προϋποθέσεις. Επέλεξα να μη δώσω ακόμη στα πρόσωπα ούτε ονόματα, ούτε άλλα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ώστε να αναδειχθεί από τη σκηνή μόνο η ερωτική ένταση και αγαλλίαση της επαφής.
Χρησιμοποιείτε την συγκλονιστική έκφραση «εφηβικά γεράματα πλάι στη σιωπή της μάνας» η οποία δίνει με τον καλύτερο τρόπο την ψυχολογική κατάσταση μιας οικογένειας χτυπημένης από την μοίρα και επηρεάζει τα συναισθήματα του αναγνωστικού σας κοινού. Βιώνατε έντονα συναισθήματα καθώς γράφατε το βιβλίο σας; Συμπάσχατε με τους χαρακτήρες σας;
Δεν μπορώ καν να διανοηθώ την εμπειρία μιας απώλειας μέσα στην οικογένεια, ειδικά της αιφνίδιας απώλειας ενός παιδιού. Τα συναισθήματα με ξεπερνούν. Ξεπερνούν και τις λέξεις, τις ωραίες λογοτεχνικές φράσεις, μένει γυμνός και καταλυτικός ο πόνος, ειδικά όταν μαζί με την απώλεια συνυπάρχει και κόκκος ενοχής, δικαιολογημένης ή αδικαιολόγητης, όπως στην ιστορία του βιβλίου μου. Έχει τύχει να δω πώς διαλύονται οικογένειες, πώς τσακίζονται ψυχές, πώς αγριεύει ο άνθρωπος που βιώνει μια τέτοια μοίρα. Δεν είναι τυχαίο ότι επέλεξα τον πιο λιτό λόγο, τις λιγοστές λέξεις, την οδυνηρή εσωστρέφεια για να μιλήσω για το θέμα αυτό.
Επιφυλάσσετε μια ιστορική σύνδεση με το τέλος του βιβλίου σας, η οποία δικαιολογεί απόλυτα και τον τόπο κατοικίας ενός εκ των χαρακτήρων σας. Διαλέξατε πρώτα την ιστορική στιγμή ή την υπόθεσή σας που τροποποιήθηκε ανάλογα;
Όταν ξεκίνησα να διαχειριστώ την κεντρική ιστορία του βιβλίου μου, είχα ήδη αποφασίσει ότι θα υπάρξει μια τεράστια ανατροπή προς το τέλος, που θα φέρει τα πάνω κάτω στην εξέλιξη του μύθου. Η ιδέα να συνδέσω τη μυθοπλασία με ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός γεννήθηκε στην πορεία και με συγκλόνισε. Διέκοψα για ένα διάστημα τη συγγραφή και επιδόθηκα σε σχολαστική έρευνα. Κάθε βήμα που έκανα στα πραγματικά περιστατικά με έβαζε πιο βαθιά στο ενδεχόμενο να βρεθείς αντιμέτωπος, άοπλος και αθώος, με την ανελέητη μοίρα. Όταν ολοκλήρωσα την έρευνα, ήμουν πια σίγουρη ότι η πιο ενδιαφέρουσα και προκλητική «συνάντηση» για έναν συγγραφέα είναι αυτή του μύθου με το γυμνό, πραγματικό γεγονός, χωρίς διασκευές και στολίδια.
Πιστεύετε ότι πρέπει ένα βιβλίο να έχει απλή γραφή για να στέλνει τα μηνύματά του πιο εύκολα σε μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό;
Δεν πιστεύω στις συνταγές για τη συγγραφή ενός καλού βιβλίου. Κάθε «φωνή» έχει το δικό της ηχόχρωμα, τη δική της προσωπικότητα, στον βαθμό που χειρίζεται καλά τη γλώσσα και έχει να πει μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Το προσωπικό μου ύφος γραφής είναι λιτό, στακάτο, χωρίς τα βαρίδια των πολλών σχημάτων λόγου. Με σαγηνεύει ωστόσο η περιστασιακή χρήση κάποιων λέξεων με «αιρετικό» τρόπο, μέσα από τον οποίο αναδύεται μια υπόκωφη ποιητικότητα.
Με αφορμή το δεύτερο μεγάλο θέμα με το οποίο ασχολείται το βιβλίο σας, θα ήθελα να σας ρωτήσω πως θα χαρακτηρίζατε κάθε είδους τρομοκρατική ενέργεια.
Όποιες και όσες δικαιολογίες, ή καλύτερα όποια αιτιολόγηση και αν προσδοθεί σε μια τρομοκρατική ενέργεια, με κανένα τρόπο δεν την ανάγει από στυγνό προμελετημένο έγκλημα σε πολιτική πράξη. Ιδιαίτερα επειδή οι περισσότερες παρόμοιες ενέργειες έχουν θύματα ανυποψίαστους ανθρώπους, καταστρέφουν αθώες ζωές και τραυματίζουν τον κοινωνικό ιστό. Είναι άλλωστε γεγονός ότι έτσι δημιουργείται μια παράλογη αλυσίδα βίας και καταστροφής, ένας φαύλος κύκλος χωρίς τέλος. Η βία γεννάει και άλλη βία, η δράση γεννάει αντίδραση, ενώ η κοινωνία μένει στριμωγμένη με την πλάτη στον τοίχο.
Πιστεύετε ότι μπορεί ένας συγγραφέας να διαμορφώσει συμπεριφορές και να βοηθήσει να αποκτήσουμε έναν ειρηνικό κόσμο;
Μακάρι να μπορούσε ο συγγραφέας, με μόνο όπλο τον λόγο του, να επηρεάσει συμπεριφορές και αυτή η επιρροή να είναι τέτοιας εμβέλειας και δύναμης ώστε να έχει ένα ορατό αποτέλεσμα. Λίγα μεγάλα έργα το έχουν ίσως κατορθώσει, εκείνα που τα ονομάζουμε «κλασικά αριστουργήματα», κι αυτό όχι μόνο χάρη στη δύναμη του λόγου και τις ιδέες του συγγραφέα, αλλά πιστεύω κυρίως επειδή ήρθαν σε εποχές και συνθήκες, όπου οι κοινωνίες αναζητούσαν τέτοιες παροτρύνσεις. Προσωπικά εγώ, μια μικρή, ελάχιστη οντότητα στον υπέροχο κόσμο των βιβλίων, αυτό που θα ευχόμουν, είναι η γραφή μου να ανοίξει ένα παράθυρο μπροστά στον αναγνώστη. Ένα πλατύ παράθυρο σε νέους κόσμους, σε σκέψεις και συναισθήματα.
Πως είναι να δημιουργείς σε έναν βίαιο κόσμο όπου τα συναισθήματα είναι κυρίως αρνητικά και οι προβλέψεις δυσοίωνες;
Δύσκολη η περιρρέουσα ατμόσφαιρα για έναν συγγραφέα, που από τον ρόλο του οφείλει να έχει τεντωμένες τις κεραίες του στην κοινωνία και να ευαισθητοποιείται από την αύρα των ανθρώπων γύρω του. Είναι αλήθεια ότι μας έχει κατακλύσει ένα ομαδικό πνεύμα μιζέριας, γκρίνιας και μεμψιμοιρίας που ξεπερνάει συχνά τα πραγματικά δεδομένα. Εγώ, κόντρα σ’ αυτό, αντιστέκομαι. Από τη φύση μου ανθεκτική και αισιόδοξη, γόνος προσφύγων που πάλεψαν και ορθώθηκαν πάνω από την καταστροφή και την απελπισία, πιστεύω στο μέλλον. Πιστεύω στην αγάπη, την αλληλεγγύη, την ανεκτικότητα. Πιστεύω στη δημιουργία. Θα τα καταφέρουμε.
Τι σας προσφέρει η συγγραφική διαδικασία;
Για μένα η συγγραφή δεν είναι επάγγελμα, ούτε χόμπι ή «αποστολή». Είναι ένα υπέροχο ταξίδι στον κόσμο, στα συναισθήματα, στις ιδέες. Πάνω απ’ όλα είναι η δίοδος μέσα από την οποία θα περάσουν και θα βγουν στον κόσμο όλες αυτές οι συσσωρευμένες εμπειρίες, τα ακούσματα, οι εντυπώσεις, που με έναν ακατανόητο τρόπο μαζεύονται μέσα μου σε μια μαγική ζύμωση, ώστε να δημιουργηθεί κάτι τελείως νέο, δικό μου.
Μπορείτε να φανταστείτε ένα μέλλον χωρίς βιβλία;
Αδιανόητο, έστω και ως σενάριο εφιαλτικής φαντασίας. Θυμάμαι τον φόβο και την απέχθεια που ένιωσα πριν από πολλά χρόνια βλέποντας την ταινία ‘ΦΑΡΕΝΑΙΤ 451’, που είχε σαν θέμα τον αφανισμό των βιβλίων σε ένα δυστοπικό μέλλον. Ακόμη και αν επεκταθεί ο όρος «βιβλίο» και σε άλλες μορφές ανάγνωσης, πέρα από το έντυπο και το ηλεκτρονικό, και πάλι το περιεχόμενο είναι αυτό που θα έχει σημασία.
Ευχαριστούμε τη συγγραφέα Πολύμνια Κοσσόρα για την παραχώρηση της συνέντευξης.
-συνέντευξη
Λυδία Ψαραδέλλη
Διαβάστε επίσης:
Πολύμνια Κοσσόρα: «Καίει ο ήλιος τα μεσάνυχτα;» – κριτική
