Στο βιβλίο που γράφει η συγγραφέας Δέσποινα Χατζή, και κυκλοφορεί με τίτλο «Σμαρώ: Από τον Βόσπορο στον Σηκουάνα» από τις Εκδόσεις Μίνωας, πολίτικα αρώματα και μυρωδιές ξεπηδούν από κάθε λέξη των σελίδων της, χωρίς να λείπουν οι ολοζώντανες περιγραφές από την Ελλάδα και το Παρίσι.
Με επίκεντρο τη ζωή της Σμαρώς, μιας έξυπνης γυναίκας, που παρά το νεαρό της ηλικίας της είχε υψηλούς στόχους και αντισυμβατική στάση, πραγματοποιείται ένα ταξίδι, ανάμεσα στο τότε και το τώρα, την Πόλη, την Ελλάδα και το Παρίσι σε μια εναλλασσόμενη αφήγηση με λεπτομερείς περιγραφές που δεν αφήνουν αναπάντητα ερωτήματα στο μυαλό του αναγνώστη πέρα από το ένα και δυνατότερο το οποίο μέλλει να απαντηθεί στο τέλος του βιβλίου: που βρίσκεται σήμερα η Σμαρώ.
Μυρωδιές ξεπηδούν από την πολίτικη κουζίνα: κεμπάπ, στιφάδο, παστουρμάς, λακέρδες, μπουρεκάκια, μπακλαβαδάκια αμυγδάλου και σιμιγδαλένιος χαλβάς αναμιγνύονται και περιγράφουν την καθημερινότητα στην Πόλη. Εκεί όπου ο απλός λαϊκός Τούρκος είναι φίλος με τον Έλληνα και μαζί παλεύουν για την επιβίωση κάθε μέρα. Στην αρχή, εκεί όπου όλα είναι απλά, αγνά και ρομαντικά. Τότε ακριβώς που ο έρωτας εισβάλει στη ζωή και την κάνει ενδιαφέρουσα αλλά ταυτόχρονα πιο περίπλοκη και η θεωρία του «ιδανικού διδύμου» έρχεται να παραδώσει μαθήματα ζωής και παντοτινής αγάπης.
Μυστικά θα δυσκολέψουν τα πάντα, οι υποσχέσεις θα μείνουν μετέωρες και οι χαρακτήρες του βιβλίου της Δέσποινας Χατζή, θα ζήσουν βασανιστικές μέρες που θα τους οδηγήσουν σε λάθος μονοπάτια. Το ιστορικό γεγονός της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, τότε που οι Ρωμιοί χτυπιούνται αλύπητα και το βιος τους καίγεται, αφήνει πίσω βασανισμένους ανθρώπους, πληγωμένες ψυχές, έρημες γειτονιές. Η Ελλάδα, με τα τις συνθήκες ζωής στην Πόλη, φαντάζει περίεργη στα μάτια των προσφύγων. Εδώ οι άνθρωποι μιλούν δυνατά, δεν κρύβονται αλλά φωνάζουν, χωρίς φόβο, και είναι ελεύθεροι.
Από την αρχή του βιβλίου η αναζήτηση της μάνας Σμαρώς, προβληματίζει τον αναγνώστη που κατανοεί τον μεγάλο πόνο του παρατημένου παιδιού, που μεσήλικας πλέον, δεκαετίες μετά, εξακολουθεί να αναζητά και να αναρωτιέται για την εγκατάλειψη της μάνας.
«Πρόσωπα θλιμμένα, σχήματα και περιγράμματα θολά και πονεμένα.
Ήταν γραπτό από τη μοίρα να γαλουχήσουν
απογόνους θλιμμένους και φυλακισμένους στα δεσμά του χρόνου»
Η πρόβλεψη της τουρκάλας προετοιμάζει τον αναγνώστη για το δυσοίωνο μέλλον που επιφυλάσσουν τούτες οι σελίδες στην όμορφη κοπέλα και δικαιολογεί τις ρίζες του απογόνου.
Η συγγραφέας περιβάλλει με αγάπη τους χαρακτήρες της, τους κανακεύει αλλά και νοιάζεται για το καλό τους τέλος. Τους δικαιολογεί και τους δικαιώνει, βιαστικά μεν, λυτρωτικά δε. Μέσα από περιγραφές που αναδεικνύουν ισχυρά συναισθήματα αλλά και την τέχνη, την διανόηση και την αξία των γραμμάτων και του πολιτισμού, ιστορικά γεγονότα που πλήγωσαν λαούς και πολιτισμούς ξετυλίγονται. Περιγράφει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια της μέρες της ευτυχίας, τότε που όλα ήταν αρμονικά, ελπιδοφόρα, εστιάζοντας σε ήθη και έθιμα αλλά και στις λεπτομέρειες της καθημερινότητας. Όταν η δυστυχία έρχεται, η αφήγηση γίνεται σύντομη και έντονη. Η συζυγική ζωή συγκεντρώνει μέσα της μια απίστευτη δυναμική, τόσο καταστροφική που όλα συμβαίνουν μέσα σε λίγες σελίδες, αποφάσεις λυτρωτικές λαμβάνονται και πορείες διαγράφονται.
Το τέλος που επιφυλάσσει η συγγραφέας για τους χαρακτήρες της είναι απλώς η αρχή ενός νέου ταξιδιού.
