Από τη Μαριάντζελα Ψωμαδέλλη
Μια ιδιαίτερη παράσταση παρακολουθήσαμε το βράδυ της περασμένης Παρασκευής στο κέντρο της Αθήνας. Ο λόγος για τη θεατρική μεταφορά της μεγαλύτερης κινηματογραφικής επιτυχίας του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ «O Γάμος της Μαρίας Μπράουν» που ανεβαίνει στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων σε διασκευή και σκηνοθεσία του Γιώργου Σκεύα.
Η συγκεκριμένη ταινία του διάσημου Γερμανού σκηνοθέτη αποτελεί το πρώτο μέρος μιας τριλογίας με θέμα την ιστορία της Γερμανίας, αμέσως μετά την ήττα του Ναζισμού, κατά την περίοδο του «οικονομικού θαύματος». Η θρυλική, όπως πλέον θεωρείται, ανοικοδόμηση της Γερμανίας και το «οικονομικό θαύμα» μετά τον πόλεμο, ισοδυναμούσε με εξάλειψη του πρόσφατου παρελθόντος του ίδιου του έθνους. Ο απαιτούμενος όγκος εργασίας σε συνδυασμό με τη δημιουργία μιας νέας, απρόσωπης πραγματικότητας, απέκλεισε εκ των προτέρων κάθε ενδεχόμενη αναμέτρηση με το παρελθόν, στρέφοντας το βλέμμα των ανθρώπων αποκλειστικά προς το μέλλον και αναγκάζοντάς τους να αποσιωπήσουν και να λησμονήσουν το πάθημά τους.
Η παράσταση πραγματεύεται τη ζωή της Μαρίας Μπράουν, μιας νεαρής Γερμανίδας που παντρεύεται τον Χέρμαν Μπράουν εν μέσω βομβαρδισμών και ζούνε μαζί «για μισή μέρα και μια ολόκληρη νύχτα». Εκείνος φεύγει για το ανατολικό μέτωπο και η Μαρία τον περιμένει να γυρίσει. Έχοντας όμως την πληροφορία πως είναι νεκρός, η κοπέλα προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή της, μέσα στα ερείπια του πολέμου. Γνωρίζει αρχικά ένα νέγρο στρατιώτη με τον οποίο συνάπτει ερωτικές σχέσεις με αντάλλαγμα την οικονομική εξασφάλιση που της προσφέρει. Η αιφνίδια επιστροφή του Χέρμαν Μπράουν βρίσκει τη Μαρία σε ερωτικές περιπτύξεις με τον εραστή της. Μετά από διαμάχη των δύο αντρών, ο Αμερικανός στρατιώτης σκοτώνεται από τα χέρια της Μαρίας, έγκλημα όμως που αναλαμβάνει εξ’ ολοκλήρου ο Χέρμαν Μπράουν που οδηγείται στη φυλακή με δεκαετή ποινή φυλάκισης. Στο μεταξύ, η γνωριμία της Μαρίας με ένα βιομήχανο υφασμάτων της προσφέρει την ευκαιρία που ζητά. Τίποτα δεν τη σταματά μπροστά στην επίτευξη του στόχου που δεν είναι άλλος από την επιβίωσή της και τα θεμέλια για ένα καλύτερο μέλλον. Η Μαρία Μπράουν ξεχνά το παρελθόν, προκειμένου να πετύχει το όνειρό της και μεταλάσσεται σε μια σκληρή πανούργα γυναίκα. Η επιστροφή του συζύγου της θα ανατρέψει και πάλι την εξέλιξη των πραγμάτων. Η Μαρία Μπράουν, έχοντας βιώσει την προδοσία, οδηγείται στο αναπάντεχο και τραγικό της τέλος.
Το εγχείρημα που ανέλαβε ο Γιώργος Σκεύας δεν ήταν διόλου εύκολη υπόθεση αν κρίνουμε την επιτυχία και τη διαχρονικότητα της ταινίας του Φασμπίντερ. Νοηματικά κινήθηκε στην ίδια αφαιρετική και υπαινικτική γραμμή του Γερμανού σκηνοθέτη που αποποιήθηκε οποιοδήποτε δείγμα συναισθηματισμού. Σκηνοθετικά, ο Γιώργος Σκεύας κράτησε τη κινηματογραφική διάσταση της ταινίας και στο στήσιμο της παράστασής του χωρίζοντας την πλοκή του σε σύντομες σκηνές που παρουσιάζονται αρχικά με την προβολή ενός αντιπροσωπευτικού τίτλου. Η χρήση των βίντεο από το σκηνοθέτη κατά της διάρκεια ολόκληρης της παράστασης αποδείχτηκε ιδιαίτερα ουσιώδης για το συνολικό του αποτέλεσμα αφού κατάφερε μέσω κάποιων Επίκαιρων να συσχετίσει απόλυτα το νόημα του έργου με την ιστορία της Γερμανίας κάνοντας με αυτό τον τρόπο τους ήρωές του να εξαρτώνται απόλυτα από την εποχή τους. Αυτή η σκηνοθετική του κίνηση ήταν ιδιαιτέρως οξυδερκής αν σκεφτεί κανείς πως η ιστορία της Μαρίας Μπράουν παραλληλίζεται απόλυτα με την ιστορία της μεταπολεμικής Γερμανίας. Γενικότερα, ο Γιώργος Σκεύας έστησε μια καλοκουρδισμένη παράσταση, στην οποία όμως προσπάθησε να περάσει με υπαινικτικό τρόπο τα μηνύματά του, γεγονός που δεν εξασφάλισε την άμεση σύνδεσή του με τους περισσότερους θεατές που έμειναν στο τέλος με κάποια αναπάντητα ερωτήματα για όσα παρακολούθησαν.
Στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Μαρίας Μπράουν απολαύσαμε τη Λένα Παπαληγούρα. Η ταλαντούχα ηθοποιός υποδύεται την αμφιλεγόμενη, γεμάτη μυστήριο και γοητεία προσωπικότητα της ηρωίδας της και μεταλλάσσεται επί σκηνής από μια ερωτευμένη κοπέλα σε μια αδίστακτη γυναίκα που κυνηγάει το χρήμα και τη δόξα με κάθε εφικτό και ανέφικτο μέσο. Η Μαρία Μπράουν, αν και διατηρεί μια αθώα αφοπλιστική ειλικρίνεια σε όλη τη διάρκεια του έργου, δεν φανερώνει στιγμή τα πραγματικά της αισθήματα, τα οποία προτιμάει να κρατά για τον εαυτό της και τον άντρα της, επιλέγοντας να κρύβεται πίσω από τη στατική της κίνηση και ένα σκληρό προσωπείο.
Ωστόσο, ένα από τα αγκάθια της ερμηνείας της Λένας Παπαληγούρα ήταν η τοποθέτηση της φωνής της ιδιαίτερα στις τρυφερές συναντήσεις με το σύζυγό της στη φυλακή. Η χροιά της φωνής της ήταν πολύ παιδική και ηχούσε σα ψεύτικη στα αυτιά μας χωρίς να θυμίζει καθόλου την καθαρή αισθαντική φωνή της ηθοποιού που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Ευτυχώς όμως αυτό ήταν κάτι που δεν ίσχυσε και στο δεύτερο μέρος της παράστασης που κύλισε με πιο γρήγορους ρυθμούς. Πάντως σε γενικές γραμμές, η Λένα Παπαληγούρα κέρδισε το στοίχημα και σε αυτό το νέο ερμηνευτικό της άθλο και της αξίζουν συγχαρητήρια για την προσπάθεια.
Από τους υπόλοιπους ηθοποιούς ξεχωρίσαμε το Γιάννη Νταλιάνη στο ρόλο του βιομήχανου Καρλ Όσβαλντ. Ο ηθοποιός μας χάρισε μια ερμηνεία ουσιαστική, γνήσια και βαθιά συναισθηματική που μας άγγιξε και μας συγκίνησε πολύ. Εξαιρετική και ιδιαίτερα πειστική και η ερμηνεία του Γιώργου Συμεωνίδη στο ρόλου του νέγρου Αμερικανού στρατιώτη. Ο ηθοποιός δούλεψε πολύ το ρόλο του δίνοντας του την υπόσταση και τις διαστάσεις που του αναλογούσαν. Στο ύψος των περιστάσεων στάθηκαν και οι ερμηνείες του Νίκου Γεωργάκη και της Βαγγελιώς Ανδρεαδάκη ενώ δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για το Χέρμαν Μπράουν που ενσάρκωσε ο Μάξιμος Μουμούρης. Η προσέγγισή του ήταν ιδιαιτέρως υποτονική παρουσιάζοντας έτσι έναν αδιάφορο χαρακτήρα.
Βρήκαμε εξαιρετική την προσέγγιση του Άγγελου Μέντη τόσο στα σκηνικά όσο και στα κοστούμια της παράστασης που ταίριαζαν απόλυτα στο κλίμα της εποχής. Η επιλογή του σκηνογράφου να χρησιμοποιήσει μόνο ένα τραπέζι ως σκηνικό αντικείμενο, αποδείχτηκε ορθή αφού το συγκεκριμένο αντικείμενο άλλαζε χρήσεις σε κάθε σκηνή εξυπηρετώντας πλήρως τις ανάγκες της παράστασης. Ιδιαίτερα ευφυής ήταν η ιδέα με το τραπέζι μπιλιάρδου που έκανε αυτόματα τους θεατές, μέρος ενός αλληγορικού παιχνιδιού δύναμης και εξουσίας που εξελισσόταν ζωντανά μπροστά στα μάτια τους. Στοχευμένοι και οι φωτισμοί της Κατερίνας Μαραγκουδάκη που λειτούργησαν καταλυτικά στη δημιουργία της απαραίτητης ατμόσφαιρας του έργου.
Συνολικά, ο «Γάμος της Μαρίας Μπράουν» στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων αποτελεί μια αξιόλογη συλλογική προσπάθεια να παρουσιαστεί θεατρικά το εμβληματικό έργο του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ και αναμφισβήτητα δίνει τροφή για σκέψη και συζήτηση στο θεατή. Αξίζει να συμπεριλάβετε αυτή τη θεατρική πρόταση στην πολιτιστική σας ατζέντα.
Καλή σας θέαση!
