Από τη Μαριάντζελα Ψωμαδέλλη
Μια σπουδαία παράσταση είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε πριν από λίγες μέρες στο θέατρο Αλκμήνη. Ο λόγος για το έργο του Λέοντος Τολστόι «Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς» που ανεβαίνει κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο «διαμαντάκι» των Πετραλώνων σε σκηνοθεσία της εξαιρετικής Κωνσταντίνας Νικολαΐδη.
Πρόκειται για ένα από τα λιγότερο γνωστά αλλά παράλληλα συγκαταλέγεται στα πιο ώριμα έργα του Τολστόι και βασίζεται στο αληθινό γεγονός του θανάτου του δικαστή Ιβάν Ιλίτς Μετσνίκοφ, όπως το διηγήθηκε στον ίδιο το συγγραφέα η μητέρα του αποθανόντος. Η υπόθεση αφορά τον ευκατάστατο δικαστή Ιβάν Ιλίτς, ο οποίος αρρωσταίνει βαριά. Η αρρώστια κι ο επικείμενος Θάνατός του, εκμηδενίζουν όλη την προηγούμενη ζωή του. Επιτυχίες, ανούσιες συναναστροφές, εξουσία, κύρος και χρήμα στέκουν αδύναμα μπροστά στο τέλος. Ολόκληρη η ύπαρξη του Ιβάν Ιλίτς σείεται συθέμελα γιατί, όσο κι αν προσπαθεί να αποδεχτεί το συμπέρασμα ότι «ο Γάιος είναι άνθρωπος, οι άνθρωποι είναι θνητοί, άρα ο Γάιος είναι θνητός» που διδάχτηκε κατά την περίοδο των φοιτητικών του χρόνων, το Εγώ του τον κρατάει γερά δέσμιό του.
Μέσα από αυτό το έργο του, ο συγγραφέα επιχειρεί ένα προσκύνημα στον Θάνατο, αντιλαμβανόμενος σε βάθος τη σημασία της μνήμης του Θανάτου. Να κατανοεί δηλαδή ο κάθε άνθρωπος το γεγονός ότι είναι θνητός και κάποια στιγμή θα οδηγηθεί αναπόφευκτα στο θάνατο. Όταν συμβεί αυτό, το μόνο πράγμα που θα έχει πραγματικά σημασία είναι ο τρόπος που επέλεξε να ζήσει. Ο μεγαλειώδης λόγος του Λέοντος Τολστόι περνάει σπουδαία μηνύματα στον θεατή, ικανά να του αλλάξουν ολόκληρη τη κοσμοθεωρία του και να τον κάνουν να αναθεωρήσει για τον τρόπο ζωής του μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Για τη σκηνοθεσία της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη δεν έχω λόγια. Ακόμη και οι σπουδαιότερες λέξεις μοιάζουν φτωχές μπροστά στην ευφυΐα και το ταλέντο της. Η σκηνοθέτις έχει δοκιμαστεί και στο παρελθόν σε σπουδαίες παραστάσεις (12 Ένορκοι, Εκτός Ύλης) και έχει περάσει τις εξετάσεις της με άριστα. Πλέον συγκαταλέγεται στις πρώτες θέσεις της λίστα μου με τους κορυφαίους σκηνοθέτες της γενιάς της αφού η έμφασή της στις λεπτομέρειες και η αγάπη με την οποία αγκαλιάζει την κάθε της θεατρική πρόκληση φαίνεται συνεχώς στη σκηνή. Έστησε μια γρήγορη παράσταση που κρατούσε το ρυθμό της σαν καλοκουρδισμένο ρολόι δίχως στιγμή να κάνει το θεατή να μπερδευτεί ή να χάσει το ενδιαφέρον του. Χρησιμοποίησε έξυπνα σκηνοθετικά τρικ σεβόμενη κάθε λεπτό το σπουδαίο λόγο του συγγραφέα, τον οποίο και προσπάθησε να αναδείξει με κάθε δυνατό τρόπο.
Σπουδαίοι αρωγοί στο εγχείρημα της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη στάθηκαν ο Γιώργος Γαλίτης και ο Θανάσης Κουρλαμπάς που καλούνται να ερμηνεύσουν όλους τους ρόλους στο έργο του συγγραφέα. Η αποστολή των δύο ηθοποιών δεν ήταν διόλου εύκολη υπόθεση αφού μέσα σε δευτερόλεπτα έπρεπε να μεταπηδήσουν ερμηνευτικά σε διαφορετική ηλικία, φύλο, κοινωνική κατάσταση και χαρακτήρα. Αν και αυτή είναι η πρώτη φορά που συναντιούνται επί σκηνής, οι δυο ηθοποιοί λειτούργησαν ο ένας σαν το alter ego του αλλουνού δίνοντας την εντύπωση πως παίζουν για χρόνια σε αυτή την παράσταση. Έδωσαν ένα υποκριτικό ρεσιτάλ εναλλάσσοντας με απίστευτη ευκολία συναισθήματα και εντάσεις. Η ερμηνεία τους ήταν απλά απολαυστική!
Τα εύσημά μας στο Νίκο Κασαπάκη που επιμελήθηκε το σκηνικό της παράστασης, το οποίο αν και λιτό ήταν αυτό ακριβώς που χρειαζόταν για να αναδειχτεί απόλυτα το κείμενο και οι χαρακτήρες του. Σπουδαία η πρωτότυπη μουσική του Γιάννη Οικονόμου και η κίνηση της Χριστίνας Φωτεινάκη ενώ καταλυτικοί ήταν και οι φωτισμοί της Χριστίνας Θανάσουλα στην απόδοση της ατμόσφαιρας του έργου.
«Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς» είναι ένα έργο λυτρωτικό που ωθεί τον θεατή να κάνει τον απολογισμό του και αυτό είναι από μόνο του ένα κίνητρο για να παρακολουθήσει κανείς την παράσταση. Προσωπικά, ενθουσιάστηκα συνολικά από αυτό που είδα και σας την προτείνω ανεπιφύλακτα.
Καλή σας θέαση!
