Από τη Μαριάντζελα Ψωμαδέλλη
Ήθελα να τη δω αυτήν την παράσταση. Ήξερα από την αρχή ότι θα με μαγνητίσει. Μπορείτε να το πείτε εμμονή ή απλά μια ακατανίκητη επιθυμία να παρατηρώ πως αντιδρούν οι άνθρωποι σε αλλιώτικες συνθήκες διαβίωσης. Πώς ήταν δυνατόν λοιπόν να αντισταθώ στο έργο των Ignacio del Moral και Verónica Fernández, «Φυλακισμένες» που ανεβαίνει φέτος στον Πολυχώρο Vault σε σκηνοθεσία του εξαιρετικού Δημήτρη Καρατζιά; Το βράδυ της Πέμπτης επισκέφτηκα το φιλόξενο αυτό χώρο και σας μεταφέρω τις εντυπώσεις μου.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ανεβαίνει έργο του επιτυχημένου Ισπανού συγγραφέα στην Ελλάδα. Η αρχή έγινε το 2006 από το Στάθη Λιβαθινό στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου με «Το βλέμμα του Μελαμψού Άνδρα». Οι «Φυλακισμένες» είναι ένα έργο βαθιά πολιτικοποιημένο που θίγει θέματα κοινωνικά, θρησκείας και εξουσίας ενώ θέτει στο στόχαστρο τις απεγνωσμένες προσπάθειες μερικών απελπισμένων κρατούμενων γυναικών στη διεκδίκηση του υπέρτατου αγαθού της ελευθερίας. Η υπόθεση του έργου διαδραματίζεται το χειμώνα του 1950 μετά τον εμφύλιο πόλεμο και συγκεκριμένα σε γυναικείες φυλακές στο χώρο ενός μοναστηριού έξω από μία επαρχιακή πόλη της Ισπανικής ενδοχώρας. Κρύο, πείνα, αρρώστιες, απομόνωση, βία, κακοποίηση, θάνατος. Γυναίκες φυλακισμένες για πολιτικούς λόγους κι άλλες για κλεψιές, πορνεία, μοιχεία, παράνομες εκτρώσεις και φόνους. Χαίρονται, γελάνε, ερωτεύονται, ονειρεύονται, ελπίζουν, προσεύχονται, ραδιουργούν, θυμώνουν, γκρινιάζουν, τσακώνονται, απελπίζονται, κλαίνε, πονάνε αλλά πάντα συμπαραστέκονται η μία στην άλλη. Επιθυμούν το πολυτιμότερο αγαθό, την ελευθερία τους για να κάνουν μια νέα αρχή.
Οι γυναίκες αυτές περιμένουν έναν Από Μηχανής Θεό, τον επίσκοπο και τη χάρη που δίνει κάθε δέκα χρόνια σε μία από αυτές. Αυτή τη χάρη την θέλουν και την διεκδικούν όλες με κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο. Όσο οι μέρες περνάνε, τόσο κορυφώνεται η ένταση. Όσο η ελπίδα τους για τη χάρη μεγαλώνει, τόσο γιγαντώνονται ο πόνος και η απελπισία τους. Οι ακραίες συνθήκες και τα ακραία πάθη οδηγούν σε ακραίες συμπεριφορές. Οι ισορροπίες χάνονται και μετά μια σειρά από αποκαλύψεις και ανατροπές οδηγούν στο τραγικό τέλος.
Μπήκαμε στη θεατρική αίθουσα και ευθύς βρεθήκαμε στον σκοτεινό κόσμο της φυλακής. Οι Φυλακισμένες ήταν ήδη στη σκηνή και μας περίμεναν για να μας αφηγηθούν τις σκληρές τους ιστορίες που τις οδήγησαν πίσω από τα κάγκελα. Μας υποδέχτηκαν με ένα συγκλονιστικό μοιρολόι και ένα ρυθμικό, σχεδόν μανιώδες τρίψιμο του πατώματος. Εκείνες, φιγούρες δωρικές που έμοιαζαν με Χορό αρχαίας τραγωδίας μέσα στα ολόμαυρα φουστάνια τους (τα εύσημά μας στον Γιώργο Λυντζέρη για την επιμέλεια των κοστουμιών), φρόντισαν να μας προϊδεάσουν κατάλληλα για όσα θα παρακολουθούσαμε στη συνέχεια.
Το θέαμα που είδαμε ήταν σκληρό, ωμό και τα συναισθήματά μας ταυτίστηκαν σε αρκετά σημεία με τις αγωνιώδεις κραυγές βοήθειας των πρωταγωνιστριών. Αισθανθήκαμε την υγρασία των κελιών, τον πόνο, την πείνα τους αλλά και την ανάγκη τους να συνεχίσουν να ονειρεύονται, να δημιουργούν και να ερωτεύονται προσπαθώντας να διατηρήσουν την ελπίδα τους ζωντανή.
Μετά την επιτυχημένη «Πνιγμονή» και το ανατριχιαστικό «Curing Room»,ο Δημήτρης Καρατζιάς, σκηνοθέτης της παράστασης και ένας από τους βασικούς ιδρυτές του Πολυχώρου Vault, επέλεξε να κλείσει φέτος με τις «Φυλακισμένες» την τριλογία με βασικό θέμα τον εγκλεισμό. Το εγχείρημά του δεν ήταν καθόλου εύκολο αφού το συγκεκριμένο έργο απαιτεί 16 συνολικά ηθοποιούς επί σκηνής και αν αναλογιστεί κανείς το μέγεθος των σκηνών του θεάτρου Vault, αυτόματα καταλαβαίνει πως υπήρχαν αρκετές δυσκολίες στο συγκεκριμένο ανέβασμα. Κι αυτές όμως κατάφερε να τις μετατρέψει σε προτέρημα για την παράστασή του ο εμπνευσμένος σκηνοθέτης αφού έτσι τονίστηκε η αίσθηση του εγκλεισμού σε σωφρονιστικό ίδρυμα και η ασφυκτική έλλειψη προσωπικού χώρου για τις κρατούμενες, κάτι που απαιτούνταν για το στήσιμο της σωστής ατμόσφαιρας του έργου.
Σε αυτό βέβαια έπαιξαν καταλυτικό ρόλο τόσο το ιδιαίτερο και διόλου τυχαίο σκηνικό που επιμελήθηκε ο Γιώργος Λυντζέρης που με τέσσερους απλούς πάγκους που μετακινούνταν ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε σκηνής, αποδόθηκε το περιβάλλον της φυλακής και ο ρόλος της εκκλησίας στο συγκεκριμένο σωφρονιστικό ίδρυμα (εξαιρετικό το εύρημα του σταυρού) αλλά και οι στοχευμένοι φωτισμοί του Βαγγέλη Μούντριχα που έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στις εντάσεις του έργου και την ωμότητα των σκηνών.
Ο Δημήτρης Καρατζιάς έστησε την παράσταση, σεβόμενος απόλυτα το ρεαλιστικό κείμενο των Ignacio del Moral και Verónica Fernández. Δημιούργησε στη σκηνή του Vault μια μικρογραφία της κοινωνίας στην οποία λόγω του εγκλεισμού τα πάντα γιγαντώνονται τόσο που καμιά φορά είναι αδύνατον να τα διαχειριστεί κανείς. Η σκηνή του βιασμού της νεαρής κρατούμενης πόρνης μας καθήλωσε. Τέλος, οφείλουμε να παραδεχτούμε πως η ευφυής του ιδέα με την παράλληλη δράση των σκηνών βοήθησε στη διατήρηση τόσο του ρυθμού της παράστασης όσο και του ενδιαφέροντος του κοινού που παρέμεινε συνεχώς σε εγρήγορση.
Ένα μεγάλο μπράβο αξίζει σε όλους τους ηθοποιούς της παράστασης για την ομαδικότητα με την οποία λειτούργησαν, τον συντονισμό τους και το συνολικό άρτιο θέαμα που μας παρουσίασαν. Ξεχωρίσαμε τη Ντέμη Αντωνοπούλου για τη συγκλονιστική της ερμηνεία στο ρόλο της κρατούμενης που σκότωσε το παιδί της, την Ελένη Αλεξανδροπούλου στο ρόλο της Κουλής, μιας αναρχικής κρατούμενης για το ανατριχιαστικό της ξέσπασμα στο άκουσμα του θανάτου του αδερφού της, τη Δώρα Γιαννακοπούλου στο ρόλο της τραγικής φιγούρας της κακοποιημένης κρατούμενης που σκότωσε τον άντρα της αλλά και τη Στέλλα Μουκαζή για τη συνολική δυναμική της παρουσία επί σκηνής.
Δεν θα μπορούσαμε να μην σταθούμε και στην πρωτότυπη μουσική της παράστασης από το Μάνο Αντωνιάδη, ο οποίος βρίσκεται για πρώτη φορά και επί σκηνής κρατώντας έναν από τους 16 ρόλους. Ο καλλιτέχνης κατάφερε για ακόμη μια φορά να μας συγκινήσει βαθιά με το σπαραχτικό του μοιρολόι αλλά και τις υπόλοιπες θλιμμένες του μελωδίες που έντυσαν περίτεχνα ολόκληρη την παράσταση.
Συνολικά, οι «Φυλακισμένες» είναι μια καλοδουλεμένη παράσταση που έχει στηθεί με αγάπη και προσοχή από όλους τους συντελεστές και αυτό είναι κάτι που φαίνεται από το πρώτο λεπτό. Αξίζει να ακούσετε τις ιστορίες αυτών των γυναικών και να διαπιστώσετε μόνοι σας τα εσωτερικά και εξωτερικά όρια του εγκλεισμού που βιώνουμε όλοι μας.
Καλή σας θέαση!
