Με αφορμή την κυκλοφορία από τις εκδόσεις Ελκυστής του βιβλίου της Χαράς Χρυσάφη με τίτλο «Αυτό το βιβλίο θα αυτοκαταστραφεί σε 20 λεπτά» συνομιλούμε για την λύτρωση που έρχεται μέσα από τη συγγραφή, τη μεγάλη της αγάπη για το θέατρο και την ποίηση αλλά και την ευκαιρία που πρέπει να δίνουμε σε βιβλία που δεν είναι πρώτη επιλογή μας. Φυσικά δεν θα μπορούσαμε να μην τη ρωτήσουμε για τα ισχυρά μηνύματα της Xartopetseta και τη συμμετοχή της στο κοινωνικό έργο που επιτελεί Το Ράφι της Αγάπης.
Το βιβλίο σου αναβλύζει αγανάκτηση. Δείχνει έναν άνθρωπο που φτάνει στο αμήν και θέλει να ανοίξει το στόμα του και να αλλάξει τα πάντα. Να αφυπνίσει. Τι ήταν αυτό που σε οδήγησε στο να το γράψεις;
Αυτή η αγανάκτηση με οδήγησε στο να γράψω αυτό το βιβλίο. Είναι πολύ ωραίο να κρίνουμε τους πάντες και τα πάντα, μα δεν αρκεί. Αν δεν σταθούμε απέναντι απ’ τον εαυτό μας, αν δεν μιλήσουμε, αν δεν προσπαθήσουμε, τίποτα δεν θα αλλάξει ποτέ. Το βιβλίο αυτό δεν έχει σκοπό να διδάξει, να δείξει έναν συγκεκριμένο δρόμο, ούτε να δακτυλοδείξει οποιαδήποτε λάθος ή σωστή πράξη. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε με σκοπό να μου τα πω πρωτίστως. Να με βάλω απέναντι και να με βγάλω από τις σκέψεις. Κάθε σκέψη παίρνει το δρόμο της μονάχα όταν ξεστομίζεται.
Δευτερευόντως, γράφτηκε γιατί αυτή τη δυνατότητα την κρύβει ο καθένας μέσα του. Να μιλά δηλαδή, να αντιδρά, να σκέφτεται, να ελπίζει. Υπάρχουν, βέβαια, δεκάδες συναισθήματα που τον σταματούν. Όπως ο φόβος, η ανασφάλεια, το μίσος, η βολεψιά. Μα τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει από αυτά που δεν μας αρέσουν, αν δεν τα μοιραστούμε, αν δεν τα κοινωνήσουμε, αν δεν αποφασίσουμε να φτάσουμε ακόμα και σε μια γκιλοτίνα για τα πιστεύω μας. Και δε μιλώ για θεωρίες και λόγια χωρίς αιτία με στόχο τον εντυπωσιασμό, μιλώ για αληθινές καθημερινές πράξεις. Δε χρειάζεται πολύ κόπος να πεις «όχι» σε ορισμένα πράγματα, να πεις «σ’ αγαπώ», να βοηθήσεις το συνάνθρωπο. Είναι πολύ πιο κοπιαστικό να σκέφτεσαι πώς θα αλλάξεις τον κόσμο μέσα στο μυαλό σου. Το θέμα είναι να το κάνεις κάθε μέρα αλλάζοντας πρώτα τον εαυτό σου.
Ταυτόχρονα οδηγείς τον αναγνώστη σου στα μηνύματά σου μέσα από μια καυστικότητα αλλά και πανέξυπνη χρήση χιούμορ. Είναι αυτός κι ένας τρόπος να ισχυροποιήσεις τα μηνύματά σου;
Το χιούμορ είναι η δική μου απάντηση στους δύσκολους υφάλους της ζωής. Αν δεν μπορείς να περάσεις εύκολα ένα εμπόδιο, αν το σαρκάσεις, έχεις πετύχει το πρώτο βήμα. Το ξορκίζεις μέσα σου. Αν θα το ξεπεράσεις ή όχι, θα φανεί. Πάντως προσπάθησες. Μέσα από την πλάκα, λένε, λέγονται οι μεγαλύτερες αλήθειες. Έχει μια βάση αυτό. Το θέμα είναι να μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε πότε αυτό το χιούμορ είναι η υγιές και πότε αρχίζει να μας ενοχλεί. Πότε κάτι σπάει μέσα μας και λέμε: «Ωπ κάτι συμβαίνει εδώ! Μήπως φταίω και εγώ;» Δεν μιλώ για ενοχικούς ανθρώπους που νομίζουν ότι πάντα θα είναι τα θύματα, μιλώ γι’ αυτούς που πραγματικά είναι διατεθειμένοι να αποφασίσουν στο τέλος τι είναι καλύτερο. Να είσαι ηττημένος και χαρούμενος ή κερδισμένος και δυστυχισμένος; Τι είναι καλύτερο; Να λυπηθούμε έναν φτωχό ή να τον βοηθήσουμε; Να μείνουμε σε μια δουλειά που μας εξευτελίζουν ή να αποχωρήσουμε, να βρίζουμε τους πολιτικούς ή να μην τους ξαναψηφίσουμε; Ό,τι τελικώς κι αν πράξουμε ας το κάνουμε τουλάχιστον με τόλμη. Κι αν αλήθεια επιλέξουμε τη λάθος απόφαση, ας δεχτούμε το χιούμορ ως ένα τρόπο να στρίψουμε το τιμόνι και να επαναπροσδιορίσουμε την προσωπική μας διαδρομή.
Πιστεύεις ότι μπορεί ένας συγγραφέας να αλλάξει νοοτροπία στους αναγνώστες και να κατευθύνει συμπεριφορές; Μπορεί ένας συγγραφέας να κάνει καλύτερο τον κόσμο μας;
Θεωρώ πως ο καθένας από εμάς μπορεί να κάνει καλύτερο τον κόσμο μας, ανεξαρτήτως ιδιότητας. Έτσι κι ένας συγγραφέας, μέσα από τις λέξεις μπορεί να επηρεάσει, να κατευθύνει, να δώσει νέες ιδέες, να λυτρώσει τους αναγνώστες. Είναι πολλά τα παραδείγματα βιβλίων που άλλαξαν τον κόσμο. Ο στόχος, βέβαια, είναι να τον αλλάξουν προς το καλύτερο, γιατί υπήρξαν και παραδείγματα που τον άλλαξαν προς το χειρότερο. Σε όλα τα πράγματα πρέπει να υπάρχει αυτό που λέμε ευθύνη και ευσυνειδησία. Οι άνθρωποι διψούν να πιαστούν από ένα βιβλίο, από μια ταινία, από έναν εμπνευσμένο λόγο, για να μη σκέφτονται τα προβλήματα τους ή για να ξεφύγουν απ’ την βαρετή ρουτίνα τους. Ειδικά η τέχνη πρέπει να δείχνει το μονοπάτι που θα βοηθήσει τον καθένα να βρει τη δική του φωνή, να αποκτήσει βούληση, να υψώσει το ανάστημα του, να εμπνευστεί, να φανταστεί, να δημιουργήσει έναν καλύτερο κόσμο.
Από την ημέρα που διάβασα το βιβλίο συνάντησα αρκετό κόσμο που το κράταγαν στα χέρια τους και ένα μεγάλο χαμόγελο διαγραφόταν στο πρόσωπό τους. Το βιβλίο σου χαρίζει χαμόγελα και ευτυχία. Έχεις γίνει αποδέκτης αυτής της αντίδρασης; Τι σου λένε οι αναγνώστες του;
Δεν ξέρω αν το βιβλίο μου στο τέλος θα χαρίσει χαμόγελα και ευτυχία, αυτό που έχω διαπιστώσει με μεγάλη μου χαρά μέχρι στιγμής, είναι ότι ήδη έχει εξάψει την περιέργεια και πάνω απ’ όλα έχει καταφέρει την κάθαρση. Είναι πολύ σημαντικό να ακούς το ίδιο σκέφτομαι, νιώθω και εγώ. Κι εγώ θέλω τόσα χρόνια να τα πω όλα αυτά που διάβασα. Θα μείνω σ’ ένα από τα τελευταία σχόλια που άκουσα: «Ο τίτλος σου μιλάει για αυτοκαταστροφή, αλλά εγώ γιατί νιώθω τόσο αναγεννημένος;» Τίποτα δεν είναι εύκολο σ’ αυτή τη ζωή, όμως τα βιβλία πρέπει να έχουν πάντα κάτι να σου πουν στο τέλος. Αν αυτό το κατάφερε το βιβλίο μου έστω και σε έναν αναγνώστη, εγώ είμαι περισσότερο από ευτυχισμένη.
Είναι αυτή η σχέση με το αναγνωστικό κοινό που σε οδηγεί στη συγγραφή ή κάτι βαθύτερο;
Όποιος ισχυρίζεται ότι γράφει μόνο για τον εαυτό του, είναι μεγάλος ψεύτης. Από τη στιγμή που κοινωνείς τις ιδέες σου σ’ ένα χαρτί, σίγουρα θα θέλεις να τις μοιραστείς. Το ζήτημα είναι τι κίνητρο έχει ο καθένας όταν γράφει ένα βιβλίο; Είναι γιατί πρέπει να γράψει ακόμα ένα βιβλίο, είναι γιατί προσδοκά τη φήμη, τη δόξα, το χρήμα, είναι γιατί πιστεύει βαθύτατα ότι αυτό που έγραψε είναι υπέροχο και πως κάτι έχει να πει στους αναγνώστες; Όλες αυτές είναι μερικές σκέψεις. Δεν ξέρω τι με οδηγεί κάθε φορά να αποφασίσω να γράψω, δεν ξέρω αν είναι κάτι βαθύτερο. Ξέρω, κάθε φορά, όμως το συναίσθημά μου όταν φτάνω στο τέλος της συγγραφής. Νιώθω λυτρωμένη, νιώθω πως ό,τι ένιωσα, αισθάνθηκα, σκέφτηκα, πήρε τη μορφή των λέξεων. Δεν ξέρω αν το έκανα καλά, όμως προσπάθησα και κατάφερα να βρω ένα τρόπο να ξεχαστώ από την καθημερινότητα μου. Αν αυτό που τελικώς έγραψα «κουμπώσει» και με κάποιον άλλον, νομίζω πως βρήκα έναν τρόπο να διαπιστώσω ότι ένα από τα πιο όμορφα πράγματα στη ζωή, είναι να μοιράζεσαι. Ιδέες, πράγματα, συναισθήματα. Ναι, νομίζω αυτό με οδηγεί στη συγγραφή, το μοίρασμα.
Τι είδος βιβλία σου αρέσει να διαβάζεις η ίδια;
Τα πάντα! Δίνω πάντα μια ευκαιρία ακόμα και σ’ αυτά που ίσως να μην ήταν η πρώτη μου επιλογή. Το θέμα είναι να λυτρωθώ στο τέλος. Αν ένα βιβλίο είναι καλό, μπορεί να είναι και τσελεμεντές. Ξέρετε τι δύσκολο είναι να βρεις τη σωστή συνταγή; Η αλήθεια βέβαια, είναι ότι τα περισσότερο βιβλία που έχω στη βιβλιοθήκη μου είναι θεατρικά και ποίησης.
Μίλησέ μας για την σχέση αγάπης που έχεις με το θέατρο.
Το θέατρο το ξεκίνησα στην ηλικία των 15. Η οργάνωση μιας παράστασης για να χάσω μάθημα στο σχολείο, ήταν αρκετή. Βέβαια, τότε δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω ότι αυτή η πρώτη μου επαφή με το θέατρο, θα μου άλλαζε όλη μου τη ζωή. Ήταν αλήθεια μια ψυχοθεραπεία για μένα. Ακόμα είναι. Είναι μαγική η διαδικασία να ανακαλύπτεις πως μέσα από ένα ρόλο μπορείς να γίνεις κάτι που δεν φανταζόσουν ποτέ. Μέσω της θεατρικής τέχνης έμαθα πολύ σπουδαία πράγματα. Να συνεργάζομαι, να περιμένω τη σειρά μου, να χάνω, να κερδίζω, να μεταμορφώνομαι, να ξεφτιλίζομαι, να είμαι γεμάτη με αυτοπεποίθηση, να παρατηρώ. Όλα αυτά τα σπουδαία πράγματα, πρέπει να τα μαθαίνει κανείς και στο νηπιαγωγείο. Δόξα το θεό, είχα μια καταπληκτική δασκάλα. Όμως έτυχε να είμαι τυχερή. Η θεατρική τέχνη πρέπει να μπει ενεργά στα σχολεία. Πιστέψτε με είναι το καλύτερο μάθημα για να μάθει κανείς την ίδια τη ζωή. Η σχέση μου με το θέατρο δεν είναι απλά μια σχέση αγάπης, είναι μια σχέση εξάρτησης, μια σχέση επιβίωσης, μια σχέση που μου έμαθε πως μπορείς να υποκρίνεσαι όσο θέλεις πάνω στη σκηνή, όμως καλός ηθοποιός είσαι όταν δεν υποκρίνεσαι στη ζωή σου.
Έχεις σκεφτεί να δώσεις θεατρική ζωή σε αυτό το βιβλίο που όλοι περιμένουμε να αυτοκαταστραφεί μέσα στα επόμενα 20 λεπτά;
Για το συγκεκριμένο βιβλίο δεν το έχω σκεφτεί ακόμα, αλλά με εξίταρε αυτή η ερώτηση. Πάει να πει ότι τουλάχιστον ένας άνθρωπος είδε κάτι που εγώ δεν μπόρεσα να δω ακόμα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι κάποια στιγμή θα γίνει παράσταση το προηγούμενο βιβλίο μου με τίτλο: «Καταρρίπτεται, 15 θεατρικοί μονόλογοι». Μπορεί να έχει καθυστερήσει αυτή η παράσταση μερικά χρονάκια, αλλά είναι μια υπόσχεση που έδωσα!
Λίγο πριν το τέλος της συνέντευξής μας, δεν θα μπορούσα να μην σου ζητήσω να μας μιλήσεις για το έργο σου μέσα από τη σελίδα σου Xartopetseta και το έργο που επιτελείτε μέσα από Το Ράφι της Αγάπης.
Από μικρή μάζευα χαρτοπετσέτες και έγραφα διάφορα μηνύματα πάνω τους. Κάποτε οι άνθρωποι έγραφαν σε πακέτα από τσιγάρα, σε χαρτιά, σε φακέλους, παντού. Εγώ σε χαρτοπετσέτες. Πριν 2 χρόνια περίπου, έτυχε να θυμηθώ αυτή την παλιά μου συνήθεια, γράφοντας το πρόγραμμα τη ημέρας μου σε μια χαρτοπετσέτα. Σκέφτηκα, λοιπόν, πόσο όμορφο θα ήταν να αφήσει ο καθένας από εμάς για λίγο το πληκτρολόγιο, να ξαναθυμηθεί να πιάσει στο χέρι του ένα στυλό, ένα μολύβι και να αρχίσει να γράφει το δικό του μήνυμα. Έφτιαξα τη σελίδα “Xartopetseta” στο facebook και πραγματικά εξεπλάγην από την ανταπόκριση. Μέχρι στιγμής έχουν μαζευτεί πάνω από 250 χαρτοπετσέτες στη σελίδα. Τα μηνύματα είναι πολύ ευφάνταστα και ποικίλα. Ο κόσμος διψά πια να αναβιώσει όμορφες συνήθειες και να τις μοιραστεί. Περιμένω με χαρά νέες χαρτοπετσέτες μα πάνω απ’ όλα είμαι πολύ ευτυχής που η φαντασία των ανθρώπων δεν θα εξαλειφτεί ποτέ.
Όσον αφορά το Ράφι της Αγάπης, η συγγραφέας και πρόεδρος του σωματείου, Εύα Παυλίδου, σκέφτηκε πόσο όμορφο και σωτήριο θα ήταν να απαλύνεται ο πόνος μέσω της θεραπευτικής ανάγνωσης. Αποφάσισε, λοιπόν, να κοινωνήσει το όραμα της σε δεκάδες ανθρώπους. Νιώθω ευτυχής που βρίσκομαι σε αυτή την τόσο όμορφη κίνηση. Το σωματείο είναι μη κερδοσκοπικό. Σκοπός του είναι η δημιουργία βιβλιοθηκών σε χώρους ευπαθών ομάδων με χρόνιες παθήσεις. Συγγραφείς, ποιητές αλλά και το αναγνωστικό κοινό από Ελλάδα και Κύπρο χαρίζουν τα βιβλία τους για τη σύσταση αυτών των βιβλιοθηκών. Έχουν συσταθεί 7 βιβλιοθήκες και ράφια μέχρι στιγμής και συνεχίζουμε. Περιμένουμε τη βοήθεια όλων αυτών που μπορούν να προσφέρουν με οποιοδήποτε τρόπο.
Φαντάζεσαι έναν κόσμο χωρίς γεμάτες βιβλιοθήκες;
Ένας κόσμος με άδειες βιβλιοθήκες, θα έμοιαζε με ανθρώπους χωρίς εγκέφαλο. Και χωρίς εγκέφαλο τίποτα δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά.
Ευχαριστούμε για την παραχώρηση της συνέντευξης και ευχόμαστε πάντα καλοτάξιδες δημιουργίες.
-συνέντευξη
Λυδία Ψαραδέλλη
Διαβάστε για το βιβλίο εδώ:
Χαρά Χρυσάφη: «Αυτό το βιβλίο θα αυτοκαταστραφεί σε 20 λεπτά»
Νέα κυκλοφορία: “Αυτό το βιβλίο θα αυτοκαταστραφεί σε 20 λεπτά”
