Από την Μαριάντζελα Ψωμαδέλλη
Την επίσημη πρεμιέρα της πολυσυζητημένης παράστασης «Πόλεμος και Ειρήνη» είχαμε την τιμή να παρακολουθήσουμε το βράδυ της Τρίτης στον εμβληματικό χώρο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Το λογοτεχνικό έπος του Λέοντος Τολστόι, 150 χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση ανεβαίνει φέτος στο θέατρο σε μετάφραση και σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη με ένα εκλεκτό θίασο πρωταγωνιστών.
Διακόσια χρόνια έχουν περάσει από την καταληκτική ημερομηνία των γεγονότων που διαδραματίζονται στις σελίδες του (1820), κι όμως το «Πόλεμος και Ειρήνη» αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Με όχημα τα γεγονότα που έλαβαν χώρα επί ρωσικού εδάφους μεταξύ 1805 και 1820 και έχουν ως επίκεντρο την επίδραση της γαλλικής εισβολής στην Τσαρική Ρωσία, ο Λέων Τολστόι πραγματοποιεί μια οικουμενική σκιαγράφηση της ανθρώπινης ψυχής. Φέρνοντας στο προσκήνιο τα πάθη της ρωσικής αριστοκρατίας την εποχή της Ναπολεόντειας κυριαρχίας, ο Τολστόι φωτίζει λεπτό προς λεπτό και με κάθε λεπτομέρεια το πέρασμα των ανθρώπων από τη φρίκη του πολέμου στη θαλπωρή της ειρήνης και από το φως του έρωτα στο σκοτάδι και την αποδοχή του θανάτου εξυμνώντας τη γενναιότητα, την ομορφιά, τη δύναμη ψυχής, τη στρατηγική ευφυΐα και το υψηλό φρόνημα ενός ολόκληρου λαού.
Η Ιόλη Ανδρεάδη βρίσκεται στο σκηνοθετικό τιμόνι της παράστασης ενώ έχει μεταφράσει το έργο από τα αγγλικά και υπογράφει και τη θεατρική διασκευή του με τον Άρη Ασπρούλη. Το πόνημά τους δεν ήταν διόλου εύκολη υπόθεση αν αναλογιστεί κανείς την τεράστια έκταση του μυθιστορήματος του Τολστόι αλλά και την λακωνικότητα που χαρακτηρίζει το θεατρικό λόγο. Το αποτέλεσμα τους δικαιώνει αφού κατόρθωσαν να μετατρέψουν ένα έργο – σύμβολο της ρωσικής λογοτεχνίας σ’ένα σύγχρονο θεατρικό έργο αναδεικνύοντας τη διαχρονικότητα του κειμένου και τον αντιπολεμικό του χαρακτήρα.
Η σκηνοθέτις, με αρωγό τους συγκλονιστικούς φωτισμούς της Στέβης Κουτσοθανάση, λειτούργησε εφευρετικά οπτικοποιώντας το λόγο του Τολστόι και δημιουργώντας μοναδικές εικόνες επί σκηνής. Οι εικόνες αυτές ταξίδεψαν τον θεατή στη χιονισμένη Μόσχα όπου η δίνη του πολέμου παντρεύεται με την παράνοια της εξουσίας και η γοητεία της ειρήνης ευνοεί το ρομαντισμό και το παιχνίδι του έρωτα. Η σκηνή φιλοξενεί δεξιώσεις, πολέμους, αρραβώνες, αυτοκράτορες, στρατιώτες και θανάτους με μια αβιάστη εναλλαγή που χαρακτηρίζει τη σκηνοθετική φιλοσοφία της Ιόλης και την κάνει να ξεχωρίζει. Ωστόσο, αν είχαν αφαιρεθεί κάποιες εικόνες, το συνολικό θέαμα θα ήταν πιο δεμένο σε ρυθμό και πιθανότατα δεν θα ξεπερνούσε τις τρεις ώρες που στιγμιαία έκαναν το θεατή να χάνει το ενδιαφέρον του.
Υποκριτικά, το έργο έχει πέσει στα καλύτερα χέρια αφού στην παράσταση πρωταγωνιστεί ένας εκλεκτός θίασος. Πρώτος και καλύτερος ο Κώστας Καζάκος στο ρόλο του συγγραφέα – αφηγητή Λέοντος Τολστόι και του Στρατηγού Κουτούζωφ. Η αμεσότητα και η αφηγηματική δεινότητα του ηθοποιού επέτρεψαν στους θεατές να κατανοήσουν τον τρόπο σκέψης αλλά και τη διορατικότητα του Ρώσου συγγραφέα αλλά και ως Στρατηγός Κουτούζωφ, ο κορυφαίος ηθοποιός κέρδισε τις καλύτερες εντυπώσεις με το δυναμισμό και την αποφασιστικότητά του.
Στο ρόλο της συζύγου του συγγραφέα αλλά και της κοσμικής αδιάκριτης Άννα Πάβλοβνα απολαύσαμε τη Ρούλα Πατεράκη που κέντησε την ερμηνεία της και στην παραμικρή λεπτομέρεια. Οι διακριτές διαφορές και η υπόσταση που έδωσε στους ρόλους της καθώς και οι εναλλαγές στη φωνή και στο ύφος της ανέδειξαν στο μέγιστο βαθμό το υποκριτικό της μεγαλείο.
Σωστός, μετρημένος, σοβαρός και δίχως να χάσει στιγμή την έννοια του καθήκοντος ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης στο ρόλο του Αντρέι Μπαλκόνσκι ενώ απολαυστικός και βαθιά συναισθηματικός ήταν στο ρόλο του Πιέρ Μπεζούχωφ, ο Κωνσταντίνος Μπιμπής. Αινιγματική ωστόσο βρήκαμε την παρουσία του Γεράσιμου Γεννατά στην ενσάρκωση της προσωπικότητας του Ναπολέοντα. Τέλος, ξεχωρίσαμε τη Νεφέλη Κουρή στο ρόλο της Νατάσα Ροστόβα για την αθωότητα, την αισιόδοξη φύση της και τη γενικότερη ενσάρκωση της ίδιας της ζωής αλλά μας άρεσε και η Βασιλική Τρουφάκου στο ρόλο της «Μπελ» Ελέν Κουράγκινα για τη σαγηνευτική της ομορφιά και την έντονη διεκδίκηση των θέλω της.
Ένα μεγάλο μπράβο αξίζει να πούμε στη Δήμητρα Λιάκουρα για τα εμπνευσμένα και ιδιαίτερα σκηνικά της παράστασης αλλά και τα κοστούμια των ηθοποιών που τα περισσότερα ταίριαξαν γάντι στην εποχή που εξελίσσονταν τα γεγονότα. Τέλος, η πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Γιάννη Χριστοφίδη συντέλεσε καθοριστικά στη δημιουργία της απαιτούμενης ατμόσφαιρας του έργου.
Το «Πόλεμος και Ειρήνη» είναι ένα χορταστικό εικαστικό θέαμα και μια έντιμη προσπάθεια να μεταφερθεί το έπος του Τολστόι στο θεατρικό σανίδι. Η σκηνοθεσία της Ανδρεάδη και οι δυνατές ερμηνείες του θιάσου θα σας κερδίσουν.
Καλή σας θέαση!
