Μετά τον τιμητικό έπαινο που έλαβε από την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer για το ποίημά της με τίτλο «Πρόσωπο στην ομίχλη» βρίσκουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με τη Νατάσσα Καραμανλή για την ζωή του λογοτέχνη, για καλογυαλισμένα εγώ και απαστράπτοντα λόγια, για το Youtube κανάλι Blender Poetry που έχουν με τη φίλη συγγραφέα Χαρά Χρυσάφη και για την κυκλοφορία από τις εκδόσεις Ελκυστής της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου της με διπλό εξώφυλλο και διπλό τίτλο (ναι, όλα είναι διπλά πλέον!) «Ωτακουστής» και «Το μπλουζ της Κυριακής».
Πώς είναι να βραβεύεσαι, άλλη μια φορά, για το λογοτεχνικό σου έργο; Υπάρχει πιθανότητα να σταματήσει να προσφέρει ιδιαίτερη χαρά και τιμή σε έναν δημιουργό η βράβευσή του;
Είναι σα να ζητάς από ένα λουλούδι να μην χαίρεται την ανατολή ή τις ανάσες της βροχής, έτσι πιστεύω. Όχι, ειλικρινά δεν μπορώ να φανταστώ να μην απολαμβάνει κάποιος, σε όποιον χώρο κι αν κινείται, την επιβράβευση των κόπων του. Μπορεί για ορισμένους οι έπαινοι και τα βραβεία να είναι ένα κομμάτι χαρτί ή ένα plexiglass που φέρει τ’ όνομά τους, αλλά για μένα λειτουργούν όπως μια αγκαλιά. Προσδίδουν μια ασφάλεια, ένα δίχτυ, μια σιγουριά πώς πορεύομαι στο σωστό μονοπάτι.
Μπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου να πάψει να εκφράζεται μέσα από τον λογοτεχνικό λόγο;
Αδύνατον! Είναι το γιατρικό μου, η κάθαρσή μου, το αποκούμπι και το καταφύγιό μου. Να γράφεις σημαίνει να ξεχνάς, όπως είπε ο Φερνάντο Πεσσόα. Η συγγραφή είναι ο πιο ευχάριστος τρόπος να αγνοείς τις ραδιουργίες της ζωής..
Πώς αισθάνεσαι που αυτό το πρωτότυπο βιβλίο σου, που έχει διπλό εξώφυλλο και τίτλο, κυκλοφορεί σε νέα ανανεωμένη δεύτερη έκδοση;
Είναι ένα στοίχημα που έχω κερδίσει. Τίποτα δεν ήταν απλό στην υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος. Από το πάντρεμα των δυο ιστοριών, ως τον τελικό σχεδιασμό του, υπήρξαν αρκετές δυσκολίες, τεχνικές ως επί το πλείστον, που δεν πτόησαν ούτε εμένα, ούτε τον εκδότη-ευτυχώς-! Φυσικά και το γεγονός ότι ο όμιλος για την UNESCO Τεχνών, Λόγου κι Επιστημών Ελλάδας εμπιστεύτηκε ξανά το βιβλίο, τιμώντας το με την αιγίδα του, είναι ένα ακόμα πολύτιμο δώρο που με γεμίζει χαρά.
Μοιάζει σαν μια νέα αρχή; Το αισθάνεσαι σαν ένα ολοκαίνουργο πνευματικό παιδί σου;
Σαφώς, αλλά στην ενήλικη μορφή του. Η πρώτη έκδοση του βιβλίου μού κληροδότησε πολλούς νέους αναγνώστες, αρκετά θετικά σχόλια και στιγμές γεμάτες ένταση και κρουστά συναισθήματα. Τώρα που καταλάγιασε ο κουρνιαχτός, ανυπομονώ ν’ αντικρίσω κι εγώ το καινούργιο, πιο ώριμο πρόσωπό του και να βιώσω από μια νέα οπτική ό,τι ευχάριστο έχει να μου προσφέρει.
Μοιράσου μαζί μας μια ιδιαίτερη στιγμή από το παρασκήνιο της όλης προετοιμασίας του πριν την έκδοση.
Υπήρξε μεγάλος προβληματισμός αναφορικά με την αλλαγή των εξωφύλλων. Καθώς τα εξώφυλλα της α’ έκδοσης ήταν σύλληψη της κόρης μου (γραφίστρια γαρ!) δεν ήθελα επ’ ουδενί να προβούμε σε καμία αλλαγή, παρά σε μια παραλλαγή των χρωματικών τόνων. Όσο όμως ο σχεδιασμός προχωρούσε, οι αλλαγές που είχα υπόψη μου δεν με ικανοποιούσαν. Προκειμένου λοιπόν να καταστρέψω κάτι που είχε δομηθεί τόσο έξυπνα, πρωτότυπα και με τόσο μεγάλο ζήλο, σχεδίασα εγώ τα νέα εξώφυλλα από την αρχή. Ευτυχώς, η νέα συνεργασία με την γραφίστρια Κατερίνα Κατσούφη δούλεψε και συνεχίζει να δουλεύει άψογα κι έτσι καταφέραμε να παρουσιάσουμε μια φρέσκια και μίνιμαλ άποψη που άφησε και τις δυο μας ικανοποιημένες.
Βάσει ποιων κριτηρίων πιστεύεις ότι θα έπρεπε να επιλέγει ένας συγγραφέας εκδοτικό οίκο, με ποια κριτήρια πιστεύεις ότι επιλέγει πράγματι ένας συγγραφέας εκδοτικό και γιατί επίλεξες τις εκδόσεις Ελκυστής για το δικό σου βιβλίο.
Ο εκδοτικός χώρος είναι μια αχαρτογράφητη περιοχή, αχανής και δύσβατη. Δεν υπάρχουν σχεδιαγράμματα, ένα manual να πιαστούμε, μια κατευθυντήρια οδηγία, μια πινακίδα έστω. Πολυπλοκότητα, ασάφεια και επίπλαστη γοητεία. Γι’ αυτό επέλεξα τον Ελκυστή. Επειδή το επιτελείο του έχει ανθρώπινο πρόσωπο, επειδή μπορώ να συζητήσω επί ίσοις όροις, επειδή έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, επειδή οι άνθρωποι κάνουν τους εκδοτικούς κι όχι το ανάποδο.
Μας έχεις συνηθίσει μέχρι σήμερα να ξεκινάς και να ολοκληρώνεις πολύ πρωτότυπα projects και δημιουργικές συνεργασίες. Οπότε να ρωτήσω τι περιλαμβάνει το πρόγραμμά σου για τον επόμενο χρόνο;
Ένα από τα projects που θα συνεχιστεί και προέκυψε από τη συνεργασία μου με τη φίλη συγγραφέα Χαρά Χρυσάφη, είναι το κανάλι στο youtube, το Blender Poetry. Πρόκειται για εκπομπές που σατιρίζουν τα κακώς κείμενα της ποίησης. Ή, αν θέλετε, εκπομπές στις οποίες μέσα από αυτοσχεδιαστικές δραματοποιήσεις διακωμωδείται η ασύδοτη κακοποίηση της ποίησης. Έχει γίνει modus operandi πια και το αγαπώ πολύ, καθώς μέσα από τη διαδικασία του τσαλακώματος της εικόνας μου και του αυτοσαρκασμού οδηγούμαι σε μια βαθύτερη αυτογνωσία. Είναι μια άσκηση βελτίωσης, μια ένεση απρόσμενης ενέργειας.
Προσοχή όμως, οι εκπομπές μας είναι αυστηρώς ακατάλληλες για ενήλικες που στερούνται την αίσθηση του χιούμορ. Οι δημιουργικές, όπως πολύ σοφά προείπατε, συνεργασίες, αποτελούν για μένα ένα καλό κίνητρο για μια επιπλέον δόση ζωής, έτσι το εισπράττω, οπότε δεν απουσιάζουν από τα επόμενα σχέδιά μου. Συζητώ κι επεξεργάζομαι σχεδόν τα πάντα, ή ό,τι πιστεύω ότι μπορεί να πραγματωθεί με συνέπεια και ήθος. Από μια θεατρική παράσταση, ως ένα συνεργατικό βιβλίο. Όλα είναι στο πρόγραμμα.
Μέσα από όλες τις δράσεις και τις δημιουργικές κινήσεις σου καταφέρνεις πάντα και προωθείς το κοινωνικό έργο, την συλλογικότητα, την αγάπη για την συνεργασία με άλλους δημιουργικούς ανθρώπους ενώ παράλληλα στηρίζεις φιλανθρωπικές δράσεις. Από που πηγάζει όλο αυτό;
Ο Τζακ Λόντον έλεγε, « Ένα κόκαλο στο σκύλο δεν είναι φιλανθρωπία. Φιλανθρωπία είναι το κόκαλο που μοιράζεσαι με το σκύλο, όταν είσαι εξίσου πεινασμένος όσο κι αυτός.»
Κάποιο το ονομάζουν καθήκον, κάποιο άλλοι θεωρούν την φιλανθρωπία ως λάθος θεραπεία για τη φτώχεια. Την ευεργεσία ως συνώνυμο της ματαιοδοξίας.
Από αυτόν τον δρόμο, περνάμε μόνο μια φορά. Αυτό είναι η ζωή μας. Δεν είναι κρίμα να την διαβαίνουμε με τα μάτια κλειστά; Με τις παλάμες σφιγμένες; Αν κάτι μπορεί να αλλάξει σ αυτόν τον κόσμο, έμαθα να μην το περιμένω από τους άλλους. Αν υπάρχει κάτι που μπορώ να χαρίσω, να προσφέρω, να μεταδώσω, να βοηθήσω, θα το κάνω με χαρά. Κι αυτό γιατί δεν θα περάσω ποτέ ξανά από τον ίδιο δρόμο. Απλό δεν είναι;
Νομίζεις ότι ο κόσμος είναι «ανοιχτός» στο να συμμετέχει σε κοινωνικές δράσεις; Έχεις συναντήσει ανθρώπους οι οποίοι απλώς δεν ενδιαφέρονται να προσφέρουν;
Υπήρξα αρκετά τυχερή, ώστε να έχω συναντήσει άτομα που όχι μόνον συμμετείχαν ενεργά σε κοινωνικές δράσεις, αλλά κατέθεταν καθημερινά κομμάτια της ψυχής τους σε αυτές. Φορούσαν σαν παλτό τον ξένο πόνο, κρεμώντας τον δικό τους για λίγο σ’ ένα σκουριασμένο καρφί. Τους θαυμάζω αυτούς τους ανθρώπους. Τους θέλω στη ζωή μου, θέλω να μου δείχνουν τον τρόπο να γίνομαι καλύτερη, χρησιμότερη. Η τύχη βέβαια κάποιες φορές αστοχεί κι έτσι βίωσα και καταστάσεις απάθειας, απαξίωσης και μιζέριας από ανθρώπους αδιάφορους στο ουσιαστικό νόημα της προσφοράς. Από καλογυαλισμένα εγώ και απαστράπτοντα λόγια έμαθα να μην προσμένω θαύματα. Είπαμε, ο καθένας μας φέρει μέσα του την ευθύνη για ν’ αλλάξει τον κόσμο. Πόσο το τολμά, αυτό είναι δικό του θέμα.
Μετά από τόσα χρόνια στον χώρο, βιβλία,δράσεις, βραβεύσεις και εμπειρίες τι θα συμβούλευες έναν εν δυνάμει συγγραφέα που θέλει να κάνει τα πρώτα του συγγραφικά βήματα;
Κατά τον Ραμπιτανάθ Ταγκόρ, οι συμβουλές είναι σαν τα φάρμακα: οι πιο πικρές είναι συχνά οι καλύτερες. Δεν είμαι οπαδός των συμβουλών, κάθε φορά που το επιχείρησα να συμβουλέψω τα λόγια μου έμοιαζαν περισσότερο με αποδοκιμασία, παρά με συμβουλές. Ωστόσο, μια λέξη θα έλεγα μόνο. Δουλειά, δουλειά, και πάλι δουλειά.
Ευχαριστούμε τη Νατάσσα Καραμανλή για την παραχώρηση της συνέντευξης και της ευχόμαστε πάντα καλοτάξιδες δημιουργίες και δράσεις.
-συνέντευξη
Λυδία Ψαραδέλλη
Διαβάστε επίσης
«Ωτακουστής» και «Το μπλουζ της Κυριακής» – Κυκλοφορία δεύτερης έκδοσης
Κριτική βιβλίου: “Το μπλουζ της Κυριακής” & “Ωτακουστής” της Νατάσσας Καραμανλή
